بلوک سقفی پلاستوفوم چیست و چه کاربردی در ساختمان‌سازی دارد؟

در دنیای امروزی، استفاده از مصالح سبک، مقرون به صرفه و مقاوم در ساخت و ساز، به یکی از اولویت‌های صنعت ساختمان تبدیل شده است. در میان متریال‌های نوین ساختمانی، بلوک سقفی پلاستوفوم جایگاه ویژه‌ای به خود اختصاص داده است. این محصول که عمدتاً از پلی استایرن انبساطی تولید می‌شود، به دلیل ویژگی‌های منحصربه‌فردی که دارد، به سرعت جایگزین مصالح سنتی مانند آجر و بلوک سفالی در سقف‌ها شد. در این مقاله جامع، به بررسی کامل بلوک سقفی پلاستوفوم، انواع آن، نحوه تولید، مزایا و معایب، کاربردها، نکات فنی و عوامل موثر بر قیمت این مصالح پرداخته می‌شود.

تاریخچه پیدایش و توسعه پلاستوفوم

آغاز تولید پلی استایرن

پلی استایرن، ماده‌ای که بلوک سقفی پلاستوفوم از آن تولید می‌شود، برای نخستین بار در دهه ۱۹۵۰ میلادی به صورت تجاری معرفی شد. این پلیمر مصنوعی طی سال‌های بعد مسیر رشد و توسعه خود را طی کرد و به عنوان یک ماده سبک، ارزان و مقاوم در صنایع مختلف مورد استفاده قرار گرفت.

ورود پلاستوفوم به صنعت ساختمان

ورود پلاستوفوم به صنعت ساختمان، تحول عظیمی در سبک‌سازی و عایق‌کاری ایجاد کرد. در ابتدا این ماده بیشتر برای بسته‌بندی استفاده می‌شد، اما به مرور زمان و با توجه به ویژگی‌های حرارتی و وزنی آن، به عنوان جایگزینی برای مصالح سنتی سقفی مورد توجه قرار گرفت. امروزه بلوک سقفی پلاستوفوم در بسیاری از پروژه‌های عمرانی کوچک و بزرگ، اعم از مسکونی، تجاری و صنعتی، به عنوان یکی از اصلی‌ترین اجزای سقف استفاده می‌شود.

بلوک سقفی پلاستوفوم چیست؟

تعریف و ساختار

بلوک سقفی پلاستوفوم نوعی قطعه سبک و حجیم از جنس پلی استایرن انبساطی (EPS) است که به دلیل ساختار سلولی و وجود حفره‌های متعدد درون خود، عایق حرارتی و صوتی قوی به شمار می‌رود. این بلوک‌ها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که همزمان با کاهش وزن مرده ساختمان، مقاومت کافی را نیز برای تحمل بارهای وارد بر سقف تامین کنند.

ترکیبات مورد استفاده

ماده اولیه اصلی در تولید بلوک سقفی پلاستوفوم، پلی استایرن است که طی فرایندهای خاص تحت تاثیر بخار آب و حرارت، به فرم انبساطی تبدیل می‌شود. در فرایند تولید، عامل فوم‌کننده به پلی استایرن اضافه می‌شود تا محصول نهایی دارای خواص اسفنجی و حفره‌ای شود.

اشکال و ابعاد رایج

بلوک‌های پلاستوفومی معمولاً در ابعاد و اشکال استاندارد تولید می‌شوند، اما قابلیت سفارش در اندازه‌های سفارشی نیز وجود دارد. این بلوک‌ها به گونه‌ای طراحی می‌شوند که به راحتی بین تیرچه‌های سقفی قرار بگیرند و عملیات بتن‌ریزی روی آن‌ها صورت گیرد.

انواع پلی استایرن مورد استفاده در ساخت بلوک سقفی پلاستوفوم

پلی استایرن، ماده اصلی سازنده بلوک‌های پلاستوفومی، در سه نوع عمده تولید می‌شود:

۱. پلی استایرن معمولی (GPPS)

این نوع پلی استایرن دارای شفافیت بالا و مقاومت حرارتی نسبتا خوبی است و بیشتر در ساخت وسایل یکبار مصرف، بدنه برخی لوازم خانگی، و عایق‌های برودتی استفاده می‌شود. اما به دلیل ضربه‌پذیری پایین، کمتر برای تولید بلوک سقفی پلاستوفوم به کار می‌رود.

۲. پلی استایرن مقاوم (HIPS)

مقاومت این نوع پلی استایرن در برابر ضربه بسیار بالا بوده و از آن در صنایع لوازم خانگی و ورزشی استفاده می‌شود. برخی تولیدکنندگان از این نوع پلیمر برای بالا بردن استحکام فیزیکی بلوک‌های پلاستوفوم بهره می‌گیرند.

۳. پلی استایرن انبساطی (EPS)

اصلی‌ترین ماده اولیه تولید بلوک سقفی پلاستوفوم نوع انبساطی پلی استایرن یا همان پلاستوفوم است. این پلیمر با برخورداری از حفره‌های ریز هوا، وزن بسیار کمی دارد و عایق مناسبی در برابر حرارت، صدا و رطوبت محسوب می‌شود.

نحوه تولید بلوک سقفی پلاستوفوم

تولید بلوک‌های پلاستوفوم طی دو مرحله اصلی انجام می‌گیرد:

مرحله اول: تولید دانه‌های پلی استایرن

در این مرحله، مونومر استایرن طی واکنش‌های شیمیایی پلیمریزه شده و به دانه‌های ریز پلی استایرن تبدیل می‌شود. این دانه‌ها خاصیت پذیرش بخار و انبساط را دارا هستند.

مرحله دوم: انبساط و شکل‌دهی

دانه‌های پلی استایرن در معرض بخار آب و حرارت قرار گرفته و منبسط می‌شوند. در نتیجه، حجم آن‌ها افزایش یافته و حباب‌های هوا در میان آن‌ها شکل می‌گیرد. سپس این دانه‌ها در قالب‌های مخصوص تحت فشار قرار می‌گیرند تا به فرم بلوک‌های سقفی با ابعاد مشخص درآیند.

برش و بسته‌بندی

پس از سرد شدن و تثبیت فرم بلوک‌ها، آن‌ها توسط دستگاه‌های برش اتوماتیک به اندازه‌های مورد نیاز برش خورده و آماده حمل به محل پروژه می‌شوند.

خصوصیات فنی و ویژگی‌های بلوک سقفی پلاستوفوم

وزن کم و سبکی ساختار

یکی از بارزترین ویژگی‌های بلوک سقفی پلاستوفوم، سبکی وزن آن نسبت به بلوک‌های سیمانی و سفالی است. این امر به طور قابل توجهی بار مرده ساختمان را کاهش می‌دهد و در نتیجه ایمنی سازه به ویژه در برابر زلزله افزایش می‌یابد.

عایق حرارتی و صوتی

ساختار سلولی و وجود حفره‌های متعدد در پلاستوفوم، این بلوک‌ها را به یکی از بهترین گزینه‌ها برای عایق‌بندی سقف تبدیل کرده است. استفاده از آن‌ها موجب کاهش اتلاف انرژی و افزایش آسایش دمایی و صوتی ساختمان می‌شود.

مقاومت در برابر رطوبت و آب

بلوک سقفی پلاستوفوم نسبت به آب و رطوبت مقاوم است و امکان نفوذ آب به درون آن وجود ندارد. این ویژگی باعث می‌شود در مناطق مرطوب و شرایط آب و هوایی مختلف، عملکرد مطلوبی داشته باشد.

دوام و طول عمر

پلاستوفوم‌ها مقاومت بالایی در برابر عوامل محیطی، رشد قارچ و باکتری و پوسیدگی دارند و در صورت رعایت نکات نصب و نگهداری، طول عمر بالایی خواهند داشت.

عدم آسیب به محیط زیست

یکی از مزایای مهم این بلوک‌ها، قابلیت بازیافت صد درصدی آن‌هاست. همچنین در فرآیند تولید و کاربرد، آسیبی به محیط زیست وارد نمی‌شود.

چسب فوم چیست و چه کاربردهایی دارد؟

کاربردهای بلوک سقفی پلاستوفوم در ساختمان‌سازی

۱. استفاده به عنوان پرکننده سقف

اصلی‌ترین کاربرد بلوک سقفی پلاستوفوم، جایگزینی آن با مصالح سنگین و سنتی در پر کردن فضای بین تیرچه‌ها در سقف است. ترکیب این بلوک‌ها با بتن، سقفی سبک، مقاوم و عایق ایجاد می‌کند.

۲. عایق کاری حرارتی و صوتی

استفاده از بلوک‌های پلاستوفومی در سقف و دیوار، نقش موثری در کنترل انتقال حرارت و صدا دارد. این بلوک‌ها می‌توانند به صورت مستقل یا همراه با سایر عایق‌ها مورد استفاده قرار گیرند.

۳. کاهش مصرف بتن، فولاد و تیرچه

به دلیل وزن کم و حجم زیاد، استفاده از بلوک سقفی پلاستوفوم باعث کاهش میزان بتن، فولاد و تیرچه مورد نیاز در سقف می‌شود و در نهایت منجر به صرفه‌جویی اقتصادی قابل توجهی خواهد شد.

۴. کاربرد در انواع پروژه‌های ساختمانی

این بلوک‌ها در ساختمان‌های مسکونی، تجاری، اداری و حتی صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرند. اجرای سریع، حمل و نقل آسان و کاهش هزینه‌ها، مهم‌ترین دلایل استقبال گسترده از این محصول است.

۵. ساخت ساندویچ پانل

یکی از کاربردهای جدید پلی استایرن، استفاده به عنوان هسته عایق در تولید ساندویچ پانل‌ها است. هرچند پلی یورتان عایق بهتری است، اما پلی استایرن به دلیل قیمت پایین‌تر، گزینه‌ای مقرون به صرفه محسوب می‌شود.

مزایای بلوک سقفی پلاستوفوم در صنعت ساخت و ساز

۱. سبک‌سازی سازه

کاهش وزن سقف به واسطه استفاده از بلوک سقفی پلاستوفوم، تاثیر مستقیمی بر کاهش وزن مرده ساختمان و افزایش ایمنی آن به ویژه در برابر زلزله دارد.

۲. تسریع در اجرای پروژه

به دلیل سبکی و سهولت جابجایی، نصب بلوک‌های پلاستوفوم بسیار سریع‌تر از مصالح سنتی انجام می‌گیرد و زمان اجرای پروژه را به شدت کاهش می‌دهد.

۳. صرفه‌جویی اقتصادی

کاهش میزان مصرف بتن، فولاد و تیرچه، همچنین هزینه‌های حمل و نقل و نیروی انسانی، استفاده از این بلوک‌ها را به لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه می‌سازد.

۴. بهبود عایق‌بندی حرارتی و صوتی

یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های بلوک‌های پلاستوفومی، عایق بودن آن‌ها در برابر حرارت و صدا است. این خصوصیت، نقش مهمی در کاهش اتلاف انرژی و افزایش راحتی ساکنان ساختمان ایفا می‌کند.

۵. کاهش ضایعات و نخاله‌های ساختمانی

برخلاف بلوک‌های سنگین سنتی که هنگام برش و نصب ضایعات زیادی تولید می‌کنند، بلوک‌های پلاستوفوم کمترین میزان نخاله را ایجاد می‌کنند.

۶. ایمنی بالای کارگران

به دلیل وزن کم و سهولت حمل و نصب، خطر آسیب‌دیدگی کارگران در هنگام کار با بلوک‌های پلاستوفومی به حداقل می‌رسد.

۷. قابلیت بازیافت و سازگاری با محیط زیست

تمامی اجزای بلوک سقفی پلاستوفوم قابل بازیافت هستند و به محیط زیست آسیب وارد نمی‌کنند.

معایب و محدودیت‌های استفاده از بلوک سقفی پلاستوفوم

۱. مقاومت پایین در برابر حرارت و آتش

یکی از اصلی‌ترین نقاط ضعف بلوک سقفی پلاستوفوم، مقاومت محدود آن در برابر آتش است. حتی با وجود پوشش‌های نسوز، این بلوک‌ها معمولاً بیشتر از ۲۰ دقیقه در برابر شعله مستقیم دوام نمی‌آورند.

۲. حساسیت به اشعه UV

قرار گرفتن طولانی مدت در معرض نور خورشید و اشعه فرابنفش (UV)، می‌تواند موجب تغییر رنگ و کاهش طول عمر بلوک‌های پلاستوفومی شود.

۳. آسیب‌پذیری در برابر برخی حشرات

در برخی مناطق، حشرات خاصی می‌توانند به بلوک‌های پلاستوفومی آسیب برسانند. بنابراین در محیط‌های خاص باید تدابیر حفاظتی اندیشیده شود.

۴. مقاومت مکانیکی پایین نسبت به مصالح سنتی

در مقایسه با بتن یا بلوک سفالی، مقاومت مکانیکی پلاستوفوم پایین‌تر است و در برابر بارهای سنگین نیاز به تمهیدات ویژه دارد.

۵. نیاز به مهارت در نصب

اگرچه نصب این بلوک‌ها آسان است، اما اجرای صحیح و دقیق آن‌ها نیازمند مهارت و تجربه کافی است. اجرای غیر اصولی می‌تواند باعث کاهش عملکرد عایق‌بندی شود.

۶. ابعاد استاندارد و محدودیت در سفارش خاص

بلوک‌های پلاستوفوم معمولاً در ابعاد استاندارد تولید می‌شوند و در پروژه‌هایی که نیاز به ابعاد سفارشی وجود دارد، ممکن است محدودیت‌هایی به وجود آید.

۷. تاثیر رطوبت در بلند مدت

اگرچه مقاومت این بلوک‌ها در برابر رطوبت بالاست، اما در صورت قرار گرفتن مکرر در معرض آب، ممکن است ساختار داخلی آن‌ها دچار آسیب شود.

نکات مهم در نگهداری و انبار کردن بلوک سقفی پلاستوفوم

برای جلوگیری از بروز حوادث و حفظ کیفیت بلوک‌های پلاستوفومی در محیط کارگاه، رعایت نکات زیر الزامی است:

• بلوک‌ها باید دور از مواد اشتعال‌زا و منابع حرارتی مانند رنگ‌ها، حلال‌ها، زباله‌های آتش‌گیر و جرقه‌های جوشکاری نگهداری شوند.
• محل انبار بلوک‌ها باید دور از محل عملیات ساختمانی و ترجیحا در فضای باز و مطمئن باشد تا در صورت بروز حریق، امکان کنترل آتش فراهم باشد.
• از انبار کردن حجم بالاتر از ۶۰ متر مکعب در یک محل خودداری شود تا ریسک آتش‌سوزی کاهش یابد.
• وجود کپسول‌های آتش‌نشانی در نزدیکی محل نگهداری بلوک‌ها الزامی است.
• کارگران باید از کشیدن سیگار یا روشن کردن شعله در محل انبار اکیداً خودداری کنند.

عوامل موثر بر قیمت بلوک سقفی پلاستوفوم

۱. نوع و کیفیت مواد اولیه

اصلی‌ترین عامل تعیین‌کننده قیمت بلوک سقفی پلاستوفوم، نوع و کیفیت دانه‌های پلی استایرن انبساطی مورد استفاده است. هرچه کیفیت مواد اولیه بالاتر باشد، قیمت نهایی محصول نیز افزایش می‌یابد.

۲. فناوری و فرآیند تولید

استفاده از فناوری‌های پیشرفته و تجهیزات مدرن در فرایند تولید، موجب افزایش کیفیت و البته بالا رفتن هزینه‌های تولید می‌شود.

۳. ابعاد و دانسیته بلوک

بلوک‌های سفارشی با ابعاد غیر استاندارد یا دانسیته (تراکم) بالاتر، قیمت بیشتری نسبت به بلوک‌های معمولی دارند.

۴. هزینه‌های حمل و نقل و محل تولید

محل کارخانه و هزینه‌های حمل و نقل مواد اولیه و محصول نهایی، تاثیر مستقیمی بر قیمت بلوک‌های پلاستوفومی دارد.

۵. وضعیت بازار و میزان عرضه و تقاضا

در زمان‌هایی که تقاضا برای محصولات ساختمانی افزایش می‌یابد، قیمت بلوک‌های پلاستوفوم نیز ممکن است دستخوش افزایش شود.

۶. استانداردها و مقررات دولتی

رعایت استانداردهای ملی و بین‌المللی و قوانین مرتبط با ایمنی و کیفیت، می‌تواند هزینه‌های تولید را افزایش و در نتیجه قیمت نهایی را بالا ببرد.

۷. رقابت بین تولیدکنندگان

در بازارهای رقابتی، تولیدکنندگان برای جذب مشتریان بیشتر، قیمت‌ها را کاهش می‌دهند. اما در بازارهایی با تعداد تولیدکننده محدود، قیمت‌ها بالاتر خواهد بود.

۸. ویژگی‌های فنی خاص

برخی بلوک‌ها دارای ویژگی‌های فنی خاص مانند مقاومت بالا در برابر آتش یا قابلیت ضد آب بودن هستند که قیمت آن‌ها را افزایش می‌دهد.

۹. تاثیر بازارهای بین‌المللی و نرخ ارز

نوسانات نرخ ارز و تعرفه‌های واردات و صادرات، می‌تواند قیمت مواد اولیه و در نتیجه قیمت نهایی بلوک‌های پلاستوفومی را تحت تاثیر قرار دهد.

نکات فنی و اجرایی در استفاده از بلوک سقفی پلاستوفوم

انتخاب صحیح دانسیته

انتخاب دانسیته (تراکم) مناسب با توجه به نوع بارگذاری سقف اهمیت زیادی دارد. دانسیته پایین‌تر برای پروژه‌های سبک و دانسیته بالاتر برای پروژه‌هایی با بار زیاد توصیه می‌شود.

رعایت اصول نصب

نصب صحیح بلوک‌های پلاستوفومی باید توسط افراد متخصص انجام شود تا عایق‌بندی به بهترین شکل انجام گیرد و از بروز مشکلات بعدی جلوگیری شود.

استفاده از پوشش ضد حریق

در پروژه‌هایی که احتمال آتش‌سوزی بالاست، استفاده از پوشش‌های ضد حریق بر روی بلوک‌های پلاستوفومی الزامی است تا ایمنی سازه افزایش یابد.

رعایت اصول نگهداری و انبار

بلوک‌های پلاستوفومی باید در محل خشک و دور از آفتاب نگهداری شوند تا خواص فیزیکی و شیمیایی آن‌ها حفظ شود.

جمع‌بندی

بلوک سقفی پلاستوفوم با توجه به ویژگی‌های فنی، اقتصادی و زیست‌محیطی، جایگاه خود را در صنعت ساختمان به عنوان یک متریال سبک، عایق و مقرون به صرفه تثبیت کرده است. کاهش وزن مرده ساختمان، بهبود عایق‌بندی، سرعت اجرای بالا و سازگاری با محیط زیست، از مهم‌ترین مزایای این محصول به شمار می‌رود. البته باید محدودیت‌های آن در برابر آتش و بارهای سنگین نیز در نظر گرفته شود و در صورت نیاز، تمهیدات حفاظتی مناسب اندیشیده شود. با انتخاب صحیح، رعایت نکات فنی و استفاده اصولی از بلوک‌های پلاستوفومی، می‌توان گامی موثر در جهت ساخت ساختمان‌هایی ایمن، مستحکم و پایدار برداشت. برای کسب اطلاعات بیشتر، می توانید با بهترین شرکت ها و کارختانه های تولید و فروش فوم در شیراز ارتباط برقرار کنید.